Τρίτη 15 Οκτωβρίου 2013 in , , , ,

Αρχές ηθικής και δεοντολογίας της χρήσης των ζωών στην έρευνα

Πρώτη αναφορά από τον Peter Singer το 1975 στο βιβλίο του Aπελευθέρωση των ζώων του όρου ΕΙΔΙΣΜΟΣ  ( speciesm) κατα αναλογία προς τον ρατσισμό και τον σεξισμό.

 

Πρώτη αναφορά από τον Peter Singer το 1975 στο βιβλίο του "Απελευθέρωση των ζώων" του όρου "ΕΙΔΙΣΜΟΣ" κατ’ αναλογία προς τον ρατσισμό και τον σεξισμό.
Το 1984 ο Tom Regan στο βιβλίο του "Το ζήτημα των δικαιωμάτων των ζώων" υπερασπίζεται τη θέση ότι ο άνθρωπος έχει άμεση υποχρέωση προς τα ανώτερα σπονδυλωτά να μην βλάπτει την υγεία τους, κατά τον ίδιο τρόπο που είναι υποχρεωμένος προς τους καθυστερημένους νοητικά, τους ηλικιωμένους και τα παιδιά

Η ΗΘΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ.
Συχνά τα ζώα θεωρούνται απλώς ως μέσα επίλυσης ενός προβλήματος. Τα ζώα δεν θεωρούνται αυτοσκοποί .Στις επιστημονικές δημοσιεύσεις αναφέρονται στα ‘Υλικά και Μέθοδοι’ .Αντιμετωπίζονται σαν εργαλεία ζωής, η μοναδική τους αξία είναι η ικανότητά τους να μεγιστοποιούν την αξιοπιστία και την εγκυρότητα των επιστημονικών πειραμάτων.
Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση συνάντησε μεγάλη κριτική.

Η βιοκεντρική δίνει έμφαση στο ότι όλα τα ζωντανά δημιουργήματα έχουν πραγματική αξία.
Στη ΖΩΩΚΕΝΤΡΙΚΗ προσέγγιση αναγνωρίζεται ιδιαίτερα η πραγματική αξία των ζώων. Υποδηλώνει ότι τα ζώα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά ως μέσα και ότι πρέπει να προστατεύονται.
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΟΥ ΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΓΓΕΝΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ

1) Η επιστημονική ποιότητα ενός πειράματος αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση, που πρέπει να εκπληρωθεί πριν από κάθε ηθική αξιολόγηση. Π.χ. πειράματα που βρέθηκαν ότι στηρίζονται σε εσφαλμένη μεθοδολογική βάση, θεωρούνται ηθικά ως μη αποδεκτά.
2) Όταν υπάρχουν διαθέσιμες εναλλακτικές μέθοδοι που δεν απαιτούν την χρήση ζώων, η εκτέλεση πειράματος με ζώο δεν πρέπει να επιτρέπεται ακόμη και όταν η εναλλακτική μέθοδος είναι πιο δαπανηρή.
3) Στα ζώα πού εμπλέκονται πρέπει να τους επιτρέπεται να ακολουθούν την ιδιαίτερη συμπεριφορά του είδους τους όσο το δυνατόν πριν, κατά και μετά την εκτέλεση του πειράματος.
4) Οι ερευνητές έχουν ηθική υποχρέωση να αναζητούν εναλλακτικές μεθόδους για να καλύψουν τις επιστημονικές τους επιδιώξεις.

ΕΝΑ ΠΡΟΤΥΠΟ ΗΘΙΚΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ 

Ένα πρότυπο ηθικής λογικής πρέπει να απαντά στα εξής ερωτήματα:
1) Είναι αποδεκτό ότι το προτεινόμενο πείραμα με ζώα ικανοποιεί τα απαιτούμενα πρότυπα της επιστημονικής ποιότητας;
2) Τα εμπλεκόμενα στο πείραμα ζώα αναμένεται να υποφέρουν από κάποιες δυσμενείς επιδράσεις; Η εκτίμηση των δυσμενών επιδράσεων θα πρέπει να υπολογιστεί ως προς την διάρκεια, τη σοβαρότητα, και τη συχνότητά τους.
3) Υπάρχουν κάποιες δυνατότητες για αντικατάσταση, μείωση ή εξευγενισμού του πειράματος με ζώα;
4) Τι βαθμός σημασίας θα αποδοθεί στο πείραμα με ζώα ;Είναι το πείραμα βασικής ή μόνο περιθωριακής σημασίας;
5) Οι αντίξοες επιδράσεις από τις οποίες θα υποφέρουν τα ζώα θα αντισταθμιστούν από τη σημασία του πειράματος με αυτά;

RUSSELL και ΒURCH: Η αρχή των "3R"
Οι ανωτέρω συγγραφείς εισήγαγαν την αρχή των 3R με στόχο την εξάλειψη των απάνθρωπων πλευρών του πειραματισμού στα ζώα. Πρόκειται για:
1) REPLACEMENT: Αντικατάσταση
2) REDUCTION: Μείωση
3) REFINEMENT: Εξευγενισμός
Οι αρχές αυτές δεν έπαψαν ποτέ να είναι επίκαιρες και το αιτούμενο σε κάθε πειραματική διαδικασία.

Η ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΝΕΑ ΗΘΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ.
Όπως είναι γνωστό η διαγονιδιακή τεχνολογία και η επιλεγμένη μεταλλαξογένεση αποτελούν δύο βιοτεχνολογικές διαδικασίες που έχουν μεγάλη συνεισφορά στην ανάπτυξη της βιοϊατρικής έρευνας.
Η εισαγωγή αυτών των τεχνολογιών αμφισβητεί το “R” της ελαχιστοποίησης. Ο αριθμός των απαιτουμένων ζώων για την παραγωγή 3-4 ζώων-ιδρυτών μπορεί να υπερβαίνει τα 100-150 ζώα και με δεδομένο το ότι ο φαινότυπος του διαγονιδιακού ζώου μπορεί να διαφέρει, θα πρέπει να διατηρούνται περισσότερες από μία διαγονιδιακές σειρές.
Δεν είναι όμως αυτό το κυρίαρχο. Το κυρίαρχο είναι το μεγάλο ερώτημα αν η πράξη της αλλαγής της γενετικής σύνθεσης του ζώου είναι ηθικά σωστή και αυτό πρέπει να απαντηθεί από την κοινωνία και όχι μόνον από την επιστημονική κοινότητα.

Το νέο ηθικό πρόβλημα έχει να κάνει με την δημιουργία ζώων και όχι με τους τρόπους χρήσης αυτών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
  1. Όταν διεξάγεται έρευνα στην οποία εμπλέκονται ζώα , είναι σημαντικό για τους ερευνητές να έχουν επίγνωση του γεγονότος ότι ο πειραματισμός σε ζώα αποτελεί ένα βασικό μέρος των επιστημονικών διαδικασιών στη μελέτη της ζωικής φύσης.
  2. Η οργανική αξία των ζώων είναι βασική ως προς την επιτυχία του πειράματος.
  3. Με την αναγνώριση ότι τουλάχιστον όλα τα σπονδυλωτά θα πρέπει να θεωρούνται ότι έχουν μια δική τους αξία ο πειραματισμός δεν είναι αυταπόδεικτα αιτιολογημένος.
  4. Πέραν της προσπάθειας για ελαχιστοποίηση , βελτίωση και αντικατάσταση των πειραμάτων σε ζώα, οι ερευνητές πρέπει να εξετάζουν το ερώτημα αν οι μέθοδοι που θα χρησιμοποιήσουν θα αντισταθμιστούν από τα αποτελέσματα της έρευνάς τους.
Πηγές: Ελένη Σιώτου - Υπεύθυνη Κτηνίατρος Πειραματικού Εργαστηρίου Αιματολογικής Κλινικής Νοσοκομείου Παπανικολάου Θεσσαλονίκης

 

Leave a Reply